Proljetne alergije kreću s cvjetanjem drveća kada se milijarde polenskih čestica nađu u zraku, a što uzrokuje razvijanje simptoma alergijskog rinitisa (polenske groznice) kod podložnih – alergičnih osoba.
Kod ovih pacijenata polen izaziva degranulaciju mastocita koje sadrže upalne medijatore (histamin – koji izaziva alergije). Ovaj proces je klinički predstavljen na sljedeći način:
- Kihanje
- Crvene i suzne oči
- Curenje iz nosa
- Osjećaj da su vam sinusi začepljeni
- Osjećaj svrbeži i peckanja u grlu
Pored gore navedenih simptoma, upalni medijatori dovode do oticanja i hipertrofije nazalnih turbina te vrlo vjerovatno gubitka čula okusa i mirisa. Polen također može uzrokovati i astmatične napade, a sa upalnim medijatorima izaziva i upalu disajnih puteva, bronhijalnu preosjetljivost i opstrukciju disajnih puteva (akutna bronhokonstrikcija, edem disajnim puteva i stvaranje sekreta u disajnim putevima).
Dječak na slici ima tzv. alergijske šinerse (allergic shiners) – termin koji opisuje periorbitalni otok koji se javlja kod alergijskog rinitisa i sinusitisa. (slika)
Polen drveća je glavni krivac za proljetne alergije. Prisutan je u zraku od početka februara do sredine juna. Međutim, vrijeme cvjetanja pojedinačnog drveća dosta zavisi od geografske odrednice tj. od klime. Polen inicira alergijsku reakciju samo kod osoba s alergijskim antitijelima (imunoglobulini E / IgE) koji ga prepoznaju. Mastociti u nosnim i disajnim prolazima, sinusima, grlu i očima su osjetljivi na IgE i automatski otpuštaju histamin i druge upalne medijatore koji izazivaju kihanje, kašljanje, „sviranje“ u prsima i suzenje očiju. Upotreba nesedacijskih antihistaminika, nazalnih kortikosteroida, inhalacionih kortikosteroida te kapi za oči sa antihistaminima i stabilizatorima mastocita mogu pomoći smanjiti simptome.
Porodična anamneza (historija bolesti) igra značajnu ulogu u individualnoj predispoziciji za razvoj alergija. Zavisno od sezone, određene vrste alergena dominiraju. Globalno zagrijavanje i klimatske promjene sada također utiču na vrijeme pojave određenih alergena. Također, povišene temperature produžavaju otpuštanje polena u zrak. Predviđa se da će se koncentracija polena u zraku udvostručiti do 2040. godine.
Kao što je navedeno, za rane proljetne alergije, uglavnom krivimo polene drveća. U proljetne oprašivače spadaju: breza, bukva, jasen, smreka, lijeska, joha, čempresi, grab, hrast, javor, vrba, lipa, zova, brijest, maslina.
Trave se oprašuju tokom kasnog proljeća i tokom ljeta. Najčešće alergogene trave u našem regionu su: lisičiji i mačiji repak, livadarka, bijela rosulja, pšenica, raž, slamavica, ježevica, Engleski ljulj.
Polinacija (oprašivanje) korova se dešava u kasnom ljetu i u jeseni. Najčešći alegen kada govorimo o korovima, i to u 75% slučajeva je ambrozija (ambrosia artemisiifolia). Jedna biljka ambrozije može proizvesti milijardu polenskih zrnaca. Ostali korovi koji uzrokuju simpotome alergija su: limundžik (fazanuša), mala kiselica, štavelj, ženski rogoz, svinjski korov, čičak, muška bokvica, velika crkvina, crni pelin, granata crkvina.
Tokom sezonske alergije, vrlo je vjerovatno da ćete razviti i alergijski konjuktivitis. Karakteriše ga crvenilo i iritacija očiju, a uzrokuje ga polen i drugi alergeni koji uzrokuju i alergijski rinitis. Smanjenje simptoma je moguće uz upotrebu odgovarajućih kapi za oči – antihistaminici i stabilizatori mastocita. Antihistaminici u obliku kapi za oči uključuju: ketotifen, azelastin, olopatadin i epinastin. Stabilizatori mastocita u obliku kapi za oči uključuju: pemirolast, lodoksamid, bepotastin, alcaftadin i olopatadin.
Vrlo često nismo sigurni da li uzrok simptoma dolazi od prehlade ili alergija. Međutim, diferencijacija se određuje na osnovu dužine trajanja simptoma i perioda kada se javlja. Prehlada je obično uzrokovana rinovirusom koji obično traje između 7 i 10 dana. Ukoliko se simptomi nastave i poslije 10. dana te se ponavljaju i vraćaju, vrlo vjerovatno se radi o prisutnosti alergijskog stanja. Alergija je također indicirana ukoliko se simptomi javljaju svake godine u isto doba.
Kada govorimo o alergijskom rinitisu, on vrlo često može rezultirati komplikacijama. Može dovesti do: hroničnog ili akutnog sinusitisa, upale srednjeg uha (otitis media), poremećaja sna, glavobolje, iritacije grla te hroničnog umora.
Također, postoje dokazi da alergijski rinitis (ukoliko nije dobro kontrolisan) u velikom procentu vodi do astme. Kontrola alergijskog rinitisa se postiže upotrebom:
- Antihistaminika (preporuka je da koristite one druge generacije) i to: feksofenadin, loratadin i cetirizin
- Nazalnih kortikosteroida, i to: flutikazon i triamkinolon
Simptomi sezonske alergije se mogu ublažiti i nazalnim dekongestivima – smanjuju začepljenost nosa, ali je veoma važno da se pacijenti upozore da ove vrste sprejeva (npr. topikalni sprejevi s vazokonstriktivnim djelovanjem) koji sadrže npr. oksimetazolin, mogu izazvati upalu, rinitis medikamentozu i krvarenje iz nosa. Dekongestiv pseudoefedrin se može uzimati oralno (u oliku tableta), ali ima tendenciju da povisi pritisak te bi se trebao uzimati s posebnim oprezom ukoliko pacijent ima probleme i s hipertenzijom.
MJERE PREVENCIJE UKLJUČUJU:
- Ograničeno izlaganje polenu i drugim alergenima kada je koncentracija polena visoka.
- Držite prozore zatvorene, a provjetravanje nemojte vršiti tokom jutra kada je koncentracija polena najviša.
- U toku vožnje, koristite opciju za recirkulaciju zraka ili klimu, a što može smanjiti količinu polena unutar automobila.
- Nosite naočale i kape tokom cvjetanja
- Veš ne sušite vani
- Kosu perite pred spavanje
